Kaybolan Nobel ödülleri, kazanılanlara göre daha az uğraştırıcı bir iş. Bir barda kızları etkilemek için gösterildiği sırada ya da Nazilerin eline geçmesini engellemek için ya da çalınan altın madalyalar Nobel Ödülü tarihi boyunca birçok trajik yoldan kayboldu.
İşte bunlardan bazıları:
1. Asit içinde Çözülerek Kaybolan Nobel Ödülü
Naziler 1940 Nisan’ında Danimarka’yı işgal ettiğinde, Niels Bohr Teorik Fizik Enstitüsü bilim adamları, Max von Laue ve James Frank tarafından alınan 1914 ve 1925 yılı Nobel Fizik Ödülü altın madalyaları için endişelenmeye başladılar. Bu nedenle saklamak için onları bir yere koydular.
Enstitüde çalışan Macar kimyacı George de Hevesy 1962 yılında “Hitler imparatorluğunda, ülke dışına altın göndermek ölüm cezası verilen bir suçtu ve Laue’nin adının yazdığı altın madalya, işgalci güçler tarafından bu ödülün bulunması kendisi için çok ciddi sonuçlar doğuracaktı” diye yazdı.
Hevesy, madalyaları gömmemek için ikna edildi. Daha sonra iki adet 23 ayar altın madalyayı, yapılabilecek tek çözüm olarak altının çözüldüğünü güçlü bir karışım olan kralsuyu içinde kararlaştırdı. Böylece Kaybolan Nobel Ödülleri tarihinde yerini alan madalya oldu.
Onun laboratuarında bir rafa yığılmış, turuncu renkli sıvı Naziler tarafından fark edilmedi.
Savaş bittikten sonra, 1943 Nobel Ödülü’nü kazanan Hevesy, 1950’de altını bir çökelti haline getirdi. Nobel Vakfına verilen çökeltiler, böylece yeniden üretildi.
Daha az zaferli bir dönemde, Norveçli yazar Knut Hamsun 1943’te Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels’e Nobel Edebiyat Ödülü madalyası verdi.
Nazilerin güçlü bir destekçisi olan Hamsun, 1947’de ihanetten hüküm giymiş ve hayatının geri kalanını akıl hastanesinde geçirmiştir. Madalyasına ne olduğu ise bilinmiyor.
2. Satılarak Yitirilen Nobel Ödülleri
Kimi zaman, hayırseverlik, miras anlaşmazlıkları, hayatın kötü cilveleri nedeniyle Nobel madalyaları açık arttırma ile satışa çıkmıştır. Bu ödül AFP tarafından satın alındı.
1926 yılında Fransa ve Almanya arasındaki kısa süreli savaş sonrası uzlaşma nedeniyle Fransız Devlet Adamı Aristide Briand tarafından kazanılan 1926 Nobel Barış Ödülü madalyası, 2008’de 12.200 Euro karşılığında satıldı.
1926 Nobel barış ödülü sahibi Aristide Briand Kaynak: AFP
DNA yapısının keşfedilmesi ve Afirikalılar hakkında tartışmalı açıklamalarda bulunan ABD’li bilim insanı James Watson, 1962 yılında aldığı ödül madalyasını, 6 yıl sonra verilger hariç 4.1 milyon dolara satarak rekor bir satışa imza attı.
ABD’li biyolog için beklenmeyen bir geri kazanç Rus milyarder Alisher Usmanov tarafından, alındıktan sonra madalyayı ona iade etmesi oldu.
3. Çalınarak Kaybolan Nobel Ödülleri
Madalyaların ortadan kaybolduğu zamanlar da olmuştur. Fransa’nın Saint-Nazaire Kültür Mirası Müzesi, ucuza satın aldığı Aristide Briand’ın madalyasına sadece birkaç yıllığına sahip oldu. Madalya 2015’te çalındı ve henüz bulunamadı.
2017’de, soyguncular Hindistan’daki Kailash Satyarti’nin 2014 Nobel Barış Ödülü madalyası çaldı. Ya da en azından öyle sandılar. Çünkü çaldıkları madalya aslının bir kopyasıydı.
Kaybolan Nobel Ödülleri listesinden bir örnek: Hindistan’daki soyguncular Kailash Satyarti’nin Nobel Barış Ödülü madalyasının bir kopyasını çaldı Kaynak: AFP
Rabindranath Tagore’a verilen 1913 Nobel Edebiyat Ödülü Madalyası, 2004’te çalındı ve tekrar bulunamadı. Böylece Kaybolan Nobel Ödülleri tarihinde trajik biçimde yerini aldı.
4. Zorla Alınan Nobel Ödülü
İranlı avukat ve insan hakları şampiyonu Shirin Ebadi, 2009 yılında, Tahran’ı varlıkları ödenmemiş vergilere el koymakla suçladı. 2003 Nobel Barış Ödülü madalyası ve Legion d’Honneur madalyasını içeren bir banka kasasına 410.000$ geri ödemek koşuluyla el konulduğunu söyledi. İranlı yetkilileri iddiayı reddederken, Uluslararası tepkiler sonucu ödül iade edildi.
5. Madalyalarını Karıştıranlar
Nobel ödüllüne yazılan isimler, ismin kenara yazıldığı Barış ve Ekonomi ödülleri hariç, madalyalanın arka yüzüne yazılırlar. Nobel web sitesi www.nobelprize.org’a göre, 1975 Nobel Ekonomi Ödülü ödülü ortak sahipleri Rus Leonid Kantorovich ve ABD’li Tjalling Koopmans birbirlerinin madalyalarıyla evlerine döndü. Soğuk Savaş nedeniyle, madalyaların sahiplerine iade edilmesi için 4 yıl süren bir diplomatik çaba sürdürüldü.
Barış ve ekonomi ödülleri dışında Nobel kazananların isimleri madalyanın arkasına kazınır. Kaynak: AFP
6. Kızlara Artistlik
Telaş, Aralık 1999’da Oslo’nun Grand Otelindeki bir süite yaşandı. Sınır Tanımayan Doktorlara (MSF) verilen Nobel Ödülü madalyası ortadan kayboldu. Ertesi gün madalya sahiplerine ulaştı.
Fransız MSF heyeti üyeleri, Oslo barlarındaki kızları etkilemek için madalyayı onu ödünç almıştı.
Norveçli MSF delegasyonunun bir üyesi olan Morten Rostrup, 2006 tarihli bir kitapta, “Madalyanın gerçekten saf altından yapılmış olup olmadığını görmek isteyen herkesin diş izini madalyada görebilirsiniz.” diye belirtmişti.
AFP’ye gönderdiği bir e-postada ise “İlişki kurmak için bir Nobel Ödülü Madalyası’ndan daha fazlasına ihtiyaçları vardı.” dedi.
Daha fazla enteresan şey için tıklayınız.
Kaynak: msn.com
