Döviz Enflasyonu : Bir Hiperenflasyon örneği Olarak 1923 Almanya’sı
Hiperenflasyonun en çarpıcı örneği için 1923 Almanya’sı ideal bir örnektir. I. Dünya Savaşı galibiyeti alan devletler çökmüş Alman ekonomisinden yüksek tazminatlar istemiş, mark diğer paralar karşısında ani bir düşüşe geçmiştir.
Almanyada hiperenflasyon yıllarından bir kare
Düşüşün Öyküsü
1918-1923 yolları arasında Almanya’daki hiperenflasyon artışını en iyi açıklayan Mark’ın değişim değeri grafiği
1919 yılı başında Alman para birimi 9 Mark 1 Dolar ile eşdeğer tutuluyordu. Yıl ortalarına gelindiğinde bu değişim değeri 2 katına yükselmiş, sonraki yıl başında ise 7 katına çıkmıştır. 1922 yılı başına gelindiğinde dolar karşısında 21 kat değer kaybeden Alman Markı, yıl ortalarında 55 kat değer kaybetmişti. 1923 yılı başında ise tablonun maksimum seviyelere uğradığı düşünülüyordu. Mark, Dolar karşısında 2,000 kat değer kaybetmişti. Artış durmadı ve yıl ortasında önce 4,000 kat daha sonra 500,000 kat değer kaybetti. Aynı yılın Eylülünde 11,000,000 milyon kat, Kasım ayında ise 450,000,000 kat değer kaybetti.
Bu duruma karşı finans sermayesinde durumlar da içaçıcı değildi. Reichs Bank faiz oranlarını 1922’de %5 iken, Ağustos 1923’de %30’a yükseltmişti. Eylül’de ise bu değer %90’ı buldu. Sabah aldığınız bir ürünü akşam 22 kat daha fazla değer ödeyerek alıyordunuz. Ülkede kuyruk kavgaları sık yaşanıyordu ki, bunun nedeni kuyruk bittiği surada alınan ürünün birkaç katına çıkma ihtimaliydi. Basılan paranın haddi hesabı yoktu, darphaneler piyasaya Mark yetiştiremiyordu.
Kendiliğinden Olmayan Enflasyon
Almanya’daki bu hiperenflasyonun ortaya çıkışı kendiliğinden elbette değildi. Alman hükümeti, ülke içi sol siyaseti baskılamak için bir silah olarak enflasyonu körükledi. Dönemin Alman kapitalistlerinden Hugo Stinnes Almanya’nın bolşevik etkiden kurtulması için enflasyon silahının kullanılmasını dile getirmiştir. Fakat ilerleyen yıllarda tablo hiç de bu görüşü destekler biçimde olmadı. Almanya’da yaşanan bu enflasyon bir kaçış enflasyonu olarak da kayıtlara geçmiştir.
Almanya’da hiperenflasyon yaşandığı yıllarda bir kare
